Πολλές φορές στη ζωή μας καλούμαστε να κάνουμε πράγματα επειδή πρέπει και όχι επειδή τα θέλουμε. Είναι όμως γεγονός ότι, ενώ πρέπει, τελικά πολλά από αυτά δεν τα κάνουμε. Γιατί άραγε; Τι είναι αυτό που καθορίζει το «τι» και το «αν» των πράξεών μας; Δεν είναι αρκετό το ότι κάποια πράγματα πρέπει να γίνουν ασχέτως αν τα θέλουμε ή όχι προκειμένου να είμαστε συνεπείς απέναντι σε όσα ο κόσμος γύρω ζητάει από εμάς; Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται τελικά, ότι δεν είναι. Φαίνεται ότι η υποχρέωση που αισθανόμαστε όταν πρέπει να κάνουμε κάτι δεν είναι ο μόνος και επαρκής λόγος για να το κάνουμε παρόλο που η αναβολή, ή/και ματαίωση ακόμα, μας γεμίζει άγχος, ενοχές, τύψεις και στεναχώρια. Η αιτία, συνήθως, κρύβεται στο θέλω. Η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο αυτές «λέξεις» ήταν και παραμένει πάντα λυσσαλέα. Το «πρέπει» αντιπροσωπεύει τις κοινωνικές επιταγές, τις αξίες, τα πρότυπα. Όλα αυτά που πολλές φορές καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και ενίοτε να αντιπαρατεθούμε μαζί τους. Το «θέλω», από την άλλη, εκφράζει τις δικές μας πραγματικές και βαθύτερες επιθυμίες. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών με τους πελάτες μου ακούω συχνά φράσεις που ξεκινούν κάπως έτσι: «πρέπει να… (πχ. αλλάξω αυτό ή εκείνο στη ζωή μου..)». Έχω μια έμφυτη, ας το πούμε, αντιπάθεια απέναντι στη λέξη «πρέπει» και συστηματικά, όταν είναι εφικτό, αποφεύγω να τη χρησιμοποιώ. Κάθε φορά, λοιπόν, που ακούω κάποιον πελάτη μου να λέει ότι «πρέπει» να κάνει το α ή το β αυτό που τον ρωτάω είναι αν «θέλει» να το κάνει. Σκέφτομαι ότι είναι σωστό να θέτουμε αυτό το ερώτημα στον εαυτό μας κάθε φορά που καλούμαστε να κάνουμε κάτι στη ζωή μας και δε νομίζω ότι χρειάζεται να μιλήσουμε παραπάνω γι’ αυτό. Και για να μην παρεξηγηθώ δε λέω πως δε χρειάζεται να προσαρμόζουμε τις συμπεριφορές μας ανάλογα με τις καταστάσεις· κάθε άλλο. Όμως αυτό που οφείλουμε στον εαυτό μας είναι να μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε πότε ενεργούμε με βάση το «θέλω» μας και πότε με βάση το «πρέπει». Άλλωστε, ισχύει και κάτι ακόμα. Όταν μπορέσουμε να διακρίνουμε τι πραγματικά θέλουμε και το παραδεχθούμε στον εαυτό μας πως θα μπορέσουμε να το αγνοήσουμε; Από το «πρέπει» μπορούμε να αποδράσουμε με διάφορους τρόπους και δικαιολογίες. Από το «θέλω» όμως, πώς; Η συνειδητοποίηση του αναγνωρισμένου και δηλωμένου (πρώτα απ’ όλους στο ίδιο μας τον εαυτό) «θέλω» είναι πολύ ισχυρή για να την αγνοήσουμε. Και τελικά απείρως πιο δεσμευτική από το «πρέπει» που ο κόσμος γύρω μας με κάθε τρόπο μας φωνάζει καθημερινά. Αυτή τη συνειδητοποίηση νομίζω ότι οφείλουμε ο καθένας για τον εαυτό του να μη την ξεχνά. Δυστυχώς, σε ένα πρώτο συνειδητό επίπεδο αυτό συμβαίνει συχνά, όμως είναι και κάποιες άλλες φορές που κάτι απείθαρχο, αντιδραστικό και ασυμβίβαστο μέσα μας γράφει στα παλιά του τα παπούτσια το «πρέπει» και ακολουθεί το «θέλω» της καρδιάς του. Γιατί, εν τέλει, όλοι οι μικροί (ή/και μεγάλοι) επαναστάτες της ζωής δεσμεύονται και αυτοί από κάτι…
Σταύρος Μπουγκάς Ψυχολόγος
תגובות